Vietnam stond jarenlang synoniem voor oorlogsgeweld. Maar het Aziatische land heeft meer te bieden dan een gruwelijk verleden. Ontdek de bergen van Noord Vietnam.
De bergen in Noord Vietnam zijn een lappendeken van verschillende bergvolkeren.
De communistische ‘heilstaat’ lijkt aan het afgelegen gebied voorbij te zijn gegaan, reden waarom de tientallen verschillende volkeren nog vaak precies zo leven als hun voorouders.
Iedere groep heeft zo zijn eigen levensfilosofie over geboorte, liefde en dood.
De enige weg door de bergen van Noord Vietnam vormt een kronkelende levensader, die de verschillende bergvolkeren met elkaar verbindt. Dorpen vestigen zich langs deze weg, evenals scholen en huizen.
De weg lijkt een huis, waar wordt geslapen, gebaad, gerust en gewerkt. Maar de weg onthult vooral veel geheimen van de bergvolkeren. Tradities van weleer zijn ongemerkt gevlochten in de hedendaagse realiteit.
En hoe hoger je het pad beklimt, hoe traditioneler de ideeën over geboorte, liefde en dood.
Xa Binh Thanh vlakbij Hanoi | Noord Vietnam
Onder het huis van mevrouw Mi, in Xa Binh Thanh vlak bij Hanoi, staat een gloednieuwe, lege doodskist.
Heel normaal voor het volk waartoe Mi (45) behoort, de Muong. De kist staat vast klaar voor als Mi ooit komt te overlijden.
„Een aantal maanden geleden heb ik mijn moeder begraven”, vertelt ze. „Het is gebruikelijk dat de kinderen voor de begrafenis van hun ouders zorgen”, zegt ze. „Mijn broers en zusters zullen voor mijn begrafenis zorgen, want ik ben vrijgezel.”
Nonchalant wijst mevrouw Mi naar een hoek van het enige vertrek van het huis. Daar liggen twintig kussens netjes opgestapeld. Ze hebben de vorm en de hardheid van bakstenen, maar zijn iets groter.
Het is de bruidsschat, die Mi als jong meisje heeft gemaakt, en mee had moeten nemen naar haar schoonouders.
„Er heeft zich nooit een jongen aangediend”, legt ze haar ongewilde vrijgezellenbestaan uit. „Ik ben niet mooi genoeg” en schenkt een klein kopje groene thee in.
Thee drinken is in Noord Vietnam een ceremonieel communicatiemiddel.
Ieder gezin, hoe arm ook, schenkt groene thee aan zijn gasten.
Abrupt komt de theetijd tot een einde als buiten een luid gedonder de eerste tekenen van een tropische regenbui aankondigt.
Het volgende dorp is nog een eindje rijden en regen verandert ongeasfalteerde wegen hier in modderige zwembaden, iets dat de geïsoleerdheid van het berggebied illustreert.
Thaidorp Mai Châu in Noord Vietnam
In de mist van stromende regen, doemen de eerste bergen op.
Aan de voet ligt het Thaidorp Mai Châu, waar honderd Thaifamilies rondkomen van de opbrengsten van de rijstvelden en het toerisme.
Geroutineerd schenkt Nhung (18) ieder een kopje onontkoombare groene thee in, maar verdwijnt zodra de telefoon rinkelt. Het is haar vriendje.
„Het is geen Thai hoor”, fluistert ze snel als ze terug is. „Want daar zou ik nooit mee willen trouwen”, gaat ze verder alsof ze zich schaamt voor haar Thai-zijn.
Dan komt eindelijk het hoge woord eruit; „Dan moet ik zoveel kussens en dekens maken”, vertelt ze. Aha, de bruidsschat. „Soms wel tussen de twintig en dertig kussens en zes dekens”, roept Nhung verschrikt uit.
Wanneer een haan de volgende ochtend definitief z’n gekraai doorzet, zijn de eerste mannen en vrouwen van het dorp allang onderweg naar hun werk.
Druppelsgewijs reden ze uren geleden op hun brommertje over de zanderige dorpswegen naar de verharde, zij het hobbelige hoofdweg.
Terwijl de hanen in het dorp om het hardst kraaien, beginnen de families van Mai Châu aan de dagelijkse routine en vervolgt de weg z’n route.
Langs de wegen in Noord Vietnam
Het is druk op de weg.
Overal lopen kinderen. In groepjes, alleen of met z’n tweeën. Naar school, van school. Naar de rijstvelden, van de rijstvelden. Met hun jongeren broertje of zusje op de rug om hun ouders te helpen.
Ze maken er een spelletje van om pas op het laatste moment opzij te springen voor de naderende auto’s, die hun snelheid nauwelijks aanpassen.
Ook hoog in de bergen wisselen zeeën van groene rijst- en theevelden elkaar in hoog tempo af. Ze strekken uit tot aan de horizon. Soms steken een paar rieten hoedjes boven de groene halmen en de theebladeren uit.
’s Middags worden de bewegende hoedjes echte mensen die hun werk in de velden onderbreken voor de lunch. Hmongvrouw Mua Thi Khua (45) legde zeven kilometer door de doordrenkte rijstvelden af om bij haar buren te kunnen eten.
De kookpot in de eenvoudige woning staat onder beheer van vijf mannen, die het als hun taak zien de pruttelende koeiendarmen om te vormen tot een voedzame maaltijd.
Vandaag beperk ik me maar even tot een kopje groene thee.
Hmongvrouwen en hun schakers
Ondertussen vertelt Mua Thi Khua over het leven van de Hmong en de bijzondere manier waarop sommige mannen (letterlijk) vrouwen schaken.
Ver van de weg, dieper de bergen van Noord Vietnam in, worden wel eens Hmongvrouwen door hun aanbidders ontvoerd om hen te overreden met hen te trouwen.
Officieel mag dat niet; maar de sterke arm in Hanoi is ver.
„Als een man een vrouw ontvoert, gebiedt de traditie dat hij haar rijst aanbiedt”, vertelt Mua Thi Khua. „Als ze twee dagen achter elkaar weigert de rijst aan te nemen, moet hij haar laten gaan. Maar bij mij was dat niet nodig. Ik ontmoette mijn man op het rijstveld”, besluit de Hmongvrouw lachend.
Het uitzicht vanuit de uit houten wanden vervaardigde woning is adembenemend.
De ver uit elkaar liggende huizen van de Hmong breken de groene weidsheid die gedrapeerd ligt over de steile hellingen en in de dalen.
Op deze hoogte leven de bergvolkeren op gelijke voet met de wolken.
Vanuit het dal kruipt iedere ochtend een witte wolkenmassa gestaag omhoog. Een paar langwerpige wolken vormen als een soort grijparmen de voorhoede.
Binnen enkele minuten zijn de bergtoppen verzwolgen en de dorpen beneveld. De gemiddelde temperatuur is lager dan in de dalen.
Sapa in Noord Vietnam
Twee dik ingepakte Daovrouwen zijn op weg van de wekelijkse markt in Sapa naar hun dorp.
Het is zeker twee uur lopen, maar een brommertaxi pikt ze op. De brommertaxi is in Vietnam een heel gebruikelijk fenomeen, maar in de bergen is het toch een apart gezicht.
Drie volwassenen op een brommertje, waarvan er twee gehuld zijn in de kleurrijke klederdracht van hun volk en een derde een poging doet het snelheidsrecord te breken. Gelaten houdt de achterste haar dorpsgenoot vast, terwijl die op haar beurt de bestuurder weer vasthoudt.
De flappen van de twee rode hoofddoeken wapperen vrolijk mee in de wind.
Met gloeiende wangen van de wind stappen May Coi (43) en Chao Me Lua (33) in hun dorp aangekomen af. Hoewel de taxi de Doavrouwen anderhalf uur lopen onthield, hijgen May Coi en Chao Me Lua toch nog even uit.
Vijf waterbuffels sjokken voorbij, aangemoedigd door de kinderen die er bovenop zitten. Ze laten dikke stofwolken achter en de twee vrouwen haasten zich naar huis van Chao Me Lua.
Dan pas ontdek ik een klein bundeltje op de rug van de gastvrouw. Een zacht gekreun verraadt de inhoud, terwijl een slaperig gezichtje zichtbaar wordt. Trots vertelt de Daovrouw dat ze hem kocht toen hij een maand oud was van een arme familie verder de bergen in.
„Ik kon alleen maar dochters krijgen”, verklaart Chao Me Lua haar aankoop van 1 miljoen Vietnamese dong (ongeveer 200 euro).
Haar buurvrouw prijst zich gelukkig met twee zonen, want mannen zijn belangrijk in Vietnam.
Hoewel haar zonen later de baas van hun gezin zullen zijn, gaan ze nu na al die jaren nog steeds naamloos door het leven gaan. May Coi heeft, zoals zoveel Hmonggezinnen, namelijk nooit het geld gehad om een feest te organiseren voor de naamgeving van haar kinderen.
Anonimiteit uit armoede, maar de vrucht van een authentiek verleden.
Blootgelegd door de enige weg door de bergen in Noord Vietnam die je langs de geheimen van de bergvolkeren voert.
