In Gambia wildlife spotten? West-Afrika is arm in wild, als je het vergelijkt met de grote nationale parken van Oost-Afrika. Maar op vakantie in Gambia kom je toch veel dieren tegen.
Tot in het begin van de 20ste eeuw kwamen ook in Gambia neushoorns, olifanten en jachtluipaarden voor. Door overbejaging en het verdwijnen van leefgebieden is dit grote wild echter verdwenen.
Toch is er in Gambia overal natuur, of het nu libellen zijn of kleurrijke vlinders, luidruchtige kikkers, rennende hagedissen of slaperige krokodillen.
En wat je zeker niet kunt missen op vakantie naar Gambia zijn apen.
Vlakbij de grote toeristen gebieden aan de westkust ligt een aantal kleine natuurreservaten, zoals Abuko, Makasutu en Bijilo.
Hoewel deze reservaten midden in bevolkte gebieden liggen, loop je er gegarandeerd geelgroene meerkatten, bruine bavianen en huzaarapen tegen het lijf.
1Bijilo Forest Park
Bijilo Forest Park is een prachtig voorbeeld van hoe de Gambiaanse kustlijn er ooit uitzag. Bijilo behoort tot de best bewaarde habitats in zijn soort in het land, maar toch ligt het op loopafstand van de Senegambia Strip en de hotels.
Bijilo omvat 50 hectare kustbos en struikgewas met uitzicht op het strand ten zuiden van Kololi Beach Club. Hier kom je uitstekend aan je trekken voor je Gambia wildlife behoeftes.
De ingang van het reservaat ligt tegenover de Bijilo Beach Club, op slechts 10 minuten lopen van de hotels en restaurants langs de Senegambia-strook. Hier moet je de toegangsprijs betalen en de min of meer verplichte gids ophalen. Deze service zit inbegrepen in de toegangsprijs, maar de gids verwacht aan het eind ook een fooi.
Highlights in Bijilo zijn de vrij rondlopende, maar aan mensen gewende apen. Er lopen in Bijilo drie soorten rond: de wijdverspreide en gemakkelijk te spotten geelgroene meerkat, de iets schuwere rode franjeaap en heel soms de huzaaraap.
De meeste gidsen zullen proberen meerkatten te lokken met wat pinda’s. Ze doen dat soms net zo lang tot er een aap op hun schouder zit.
Officieel wordt het voeren van apen in Gambia overal afgeraden, omdat het ze agressief zou maken. Dit zijn van die tegenstrijdigheden waar je je in Afrika niet om moet verbazen.
Andere zoogdieren zijn Gambiaanse zon-eekhoorns, die vaak in de bomen worden gezien, en gestreepte grondeekhoorns die je op de bosbodem kunt zien. Bovendien leeft er in Bijilo een derde van alle vlindersoorten die in het land zijn geregistreerd, een verscheidenheid aan hagedissen, waaronder Nijlvaraan, agame en skink.
En meer dan 130 vogelsoorten, waaronder drie soorten bijeneters, de roodkopsmelleken, rotspatrijs en zeldzame vogels zoals de Ahanta frankolijn en de roodborstblauwsnavel.
Vanaf de poort leidt een netwerk van vijf kilometer goed gemarkeerde en onderhouden wandelpaden door het Gambia wildlife reservaat. De paden zijn verdeeld in cirkelvormige routes met kleurcodes, zodat je kunt kiezen hoe ver en in welke richting je wilt lopen. Het meeste is redelijk vlak, hoewel er een paar steile delen met ruwe treden zijn.
Een ander recht pad door het bos en langs het strand staat bekend als het ornithologische pad, omdat het uitstekende mogelijkheden biedt vogels te bekijken. De meeste hotels en operators kunnen de trip regelen, of je kunt gewoon een taxi vragen om je bij de ingang af te zetten.
2Abuko Nature Reserve
Abuko is een populaire dagtocht. Abuko is het oudste reservaat van het land en werd al in 1916 weggezet als zoetwaterreservoir voor Banjul. In 1968 werd het opgewaardeerd door natuurpark en in 1978 uitgebreid tot zijn huidige grootte.
Abuko heeft een opmerkelijke biodiversiteit voor een reservaat van deze grootte, met vele duizenden soorten planten, bomen, insecten en andere ongewervelde dieren. Er zijn ongeveer 50 zoogdiersoorten geregistreerd, en het herbergt wel 270 vogelsoorten. Het is misschien wel de beste plek in Gambia voor bosvogels.
Er staan her en der schuilhutten waar je de dieren kun bespieden. Omdat de dieren hier gewend zijn aan mensen, komen ze vaak dichtbij. Met name de apen negeren je tijdens hun dagelijkse routine.
Het pad door Abuko begint bij een zeer zeldzaam stuk ongerept galerijbos. Dit bos is bijna het enige overblijfsel in Gambia van het dichte, vochtige oerbos dat zich ooit uitstrekte over heel Zuid-West-Afrika.
Voor het ongetrainde oog lijkt galerijbos veel op regenwoud, maar het is wel degelijk iets anders. Regenwoud wordt gevoed door regen, galerijbos door grondwater. Hierdoor vind je er andere planten en bomen.
Even verderop kom je bij de eerste vijver. Als je hier rustig blijft zitten, zie je met een beetje geluk de geelgroene meerkat, rode franjeaap, bosbok, Maxwell’s duiker, krokodil en Nijlvaraan, en watervogels zoals zwarte nachtreiger, lelieloper, Afrikaanse slangenhalsvogel en reuzenijsvogel.
De belangrijkste krokodillenpoel heeft veel verschillende vogels, waaronder hamerkop, zwarte porseleinhoen en verschillende reigers, ijsvogels en roofvogels.
Aan het einde van het droge seizoen (maart en april) vormen deze plassen het enige zoete water in kilometers omtrek. Ze zijn dan als een magneet voor grotere vogels, waaronder lepelaars, ooievaars, visarenden en zelfs pelikanen.
Bij zonsondergang komen hier honderden fruitvleermuizen drinken voordat ze op jacht gaan. Overdag slapen de vleermuizen in het nabijgelegen Lamin.
Midden in Abuko staat het zogenoemde Gambia wildlife orphanage.
Dit dierenweeshuis is een naargeestig gebied met een paar gedeprimeerde bavianen en gevlekte hyena’s in vervallen kooien. De duistere sfeer wordt versterkt door de honderden gieren die hier wonen, aangetrokken door het nabijgelegen abattoir van Serekunda.
3Makasutu Cultural Forest
Dit mooie park ligt naast een prachtige, met mangrove omzoomde kreek. Het ‘culturele’ zit hem erin dat Makasutu beheerd wordt door de omliggende gemeenschappen.
Makasutu staat hoog aangeschreven in Gambia, niet alleen vanwege de flora en fauna, maar ook omdat het een geslaagd ecotoerisme project is.
Het biedt werk aan meer dan 100 lokale mensen in een gebied dat in het verleden maar zelden bezoekers kreeg: niet alleen werknemers zoals tuinmannen, chauffeurs, koks en gidsen, maar ook de houtsnijders die bij het hoofdkamp hun waren verkopen, en de muzikanten en dansers die de gasten vermaken.
Het reservaat strekt zich uit over ongeveer 10 km2 oeverbos, savanne en mangroven en biedt een vrijplaats aan veel wilde dieren. Waaronder 200 nogal tamme Guinese bavianen, die je tot dicht kan naderen.
Verder kun je ook kleinere apensoorten tegen het lijf lopen, antilopen en carnivoren, waterdieren zoals krokodillen en af en toe West-Afrikaanse zeekoeien. En natuurlijk tientallen soorten vogels.
Je kunt het beste vroeg in de ochtend in het park aankomen. Dan heb je de meeste kans om Gambia wildlife te zien.
Nadat je bij de ingang hebt aangemeld begint je tour met een boottocht door de mangrove. Als het tij tenminste hoog genoeg staat, anders eindigt de tour in dit getijdenbos. De boottocht gaat per kano en het varen wordt gedaan door een sterke peddelaar achterin (vergeet zijn fooi niet).
Weer aan land neemt een gids je mee het bos in. Hij vertelt over de verschillende soorten bomen en planten die gebruikt worden in de traditionele Afrikaanse geneeskunst. Bijna alles heeft wel een functie.
Griots in Gambia
Aan de rand van het bos woont een griot.
Griots – ook marabouts genoemd – spelen nog steeds een grote rol in de Afrikaanse traditionele geneeskunst. Veel Gambianen bezoeken regelmatig zo’n Afrikaanse bush doctor.
De griot van Makasutu staat in hoog aanzien.
De griot heeft een breed werkgebied: hij behandelt ziektes, doet toekomstvoorspellingen, leest handen en verdrijft kwade geesten. Een griot kan amuletten maken tegen onheil en mensen met kwade bedoelingen. Veel Gambianen dragen deze amuletten (zogenoemde juju’s) in de vorm van een ring, als halsketting of aan een touwtje onder de broekriem.
Je gids in Makasutu zal je de mogelijkheid geven om van zijn diensten gebruik te maken, bijvoorbeeld om je hand te lezen.
Dat is een heerlijk occulte bedoening in een schemerige hut. De griot zit verborgen onder een doek en kijkt je niet aan.
Hij pakt je hand en volgt de lijnen met iets wat veel weg heeft van een toverstaf. Soms bekijkt hij je hand via een spiegeltje. Je gids vertaalt ondertussen zijn orakel.
Of je er nu in gelooft of niet, de aanwezigheid van een waarzegger maakt Makasutu een bijzonder bos.
4Chimpansees Gambia River National Park
Als je tijd hebt om het binnenland van Gambia in te trekken, dan is de omgeving van Georgetown een aanrader.
Vlakbij Georgetown kun je wilde chimpansees zien. Op de Baboon Islands, drie eilanden in het Gambia River National Park, leven 125 chimpansees. Het zijn de afstammelingen van verweesde chimpansees die hier eind jaren ‘70 werden uitgezet.
Je kunt niet aan wal op de eilanden. Chimpansees en mensen delen 99% aan dna, dus de apen zijn vatbaar voor onze ziektes.
Het park wordt gerund door lokale gemeenschappen. Het is een mooi voorbeeld van hoe lokale mensen kunnen profiteren van natuurbehoud.
De beste manier om de chimps te zien, is door aan de westkust een tour te boeken (zie onder Gambia tours).
Een tour naar de chimps duurt drie dagen, met twee overnachtingen in Georgetown. De stad wordt tegenwoordig ook Janjangbureh genoemd. De tour kan ook in twee dagen/een overnachting, maar dan zit je wel erg lang in de auto.
Je vaart in de namiddag vanuit het dorpje Kuntaur in een half uur naar de eilanden.
Op de eilanden is niet voldoende voedsel te vinden voor de chimps. Daarom worden ze elke avond bijgevoerd. Een verzorger gooit vanaf zijn bootje stukken fruit naar de wal. Daar zitten de chimps klaar om het fruit op te vangen.
Vanuit je bootje heb je een goed uitzicht over de chimps en kun je mooie actiefotos maken. Met een beetje geluk zie je ook nijlpaarden in de rivier. Bij zonsondergang rijd je terug naar Georgetown. De beste lodge daar is Bao Bolong camp, een goed gerunde lodge dat ook voor alle maaltijden zorgt.
De mogelijkheden tot overnachting in de buurt zijn beperkt.
Tegenover de eilanden ligt een van de meest luxueuze lodges van Gambia. Het heeft vier luxe tenten aan de rivier. Dit kamp wordt echter gerund door een Britse Gambia wildlife reisorganisatie en is helaas niet toegankelijk voor toeristen uit andere landen.
5Vogels kijken Gambia
Gambia staat bekend als een geweldige bestemming voor vogelliefhebbers. Je ziet op vakantie naar Gambia veel vogelaars op vogelspot-vakantie.
Afhankelijk van wie je het vraagt, zijn er in Gambia tussen de 450 en 600 soorten vogels.
Maar je hoeft geen vogelaar te zijn of diep de rimboe in te trekken om de vogels te waarderen.
In Gambia zijn echt overal vogels, in elk type landschap: spectaculair gekleurde papegaaien, scharrelaars, bijeneters en toerako’s; komische neushoornvogels en sierlijke gekroonde kraanvogels; tientallen arenden en andere opvallende roofvogels; plus een verbijsterende hoeveelheid zee- en watervogels.
Veel vogels leven pal naast de toeristenresorts aan de westkust. Daar wemelt het van de deskundige lokale natuurgidsen, die je voor een paar euro graag rondleiden.
Zelfs op een wandelingetje over het terrein van je hotel zie je vogeltjes die zo mooi zijn als hun naam: prachtvinken en blauwfazantjes, honingzuigers en goudkapfiskalen. In een week kun je wel 200 soorten bij elkaar spotten.
Een bekende vogel hotspot is de Kotu Creek, pal in toeristenwijk Kotu. De kreek stijgt en daalt mee met de getijden van zee. Bij eb scharrelen er tientallen vogelsoorten, zoals kieviten, strandlopers, zandplevieren. Bij vloed grijpen ijsvogels, reigers, futen en wouwen hun kans.
Naast de brug ligt de bird association, een vereniging van 75 professionele Gambiaanse vogelgidsen. Ze kunnen je rondleiden door Kotu Creek. Een tocht van twee uur kost tussen de 700 en 1000 Gambiaanse Dalasi, ongeveer 12-17 euro. Ook kan de club vogeltours verder in het land organiseren naar dichtbij gelegen vogelparken als Tanji, Brufut en Farasutu.
Zelf Gambia wildlife spotten?
Tijdens een vakantie naar Gambia is er naast wildlife en vogels zoveel meer te zien. Je kunt tours naar Gambia wildlife boeken bij tourorganisatie Papa’s Tours in Kotu.
