Naar Ethiopie reizen? 8 magische plekken

Overal in Ethiopië krijg je het gevoel alsof je op een andere planeet bent beland.

Het ligt in Afrika, maar hoort daar niet echt bij. Het land ligt op een hoogvlakte, zonder toegang tot zee, en kijkt neer op zijn buren.

Als enige land in Afrika is het nooit gekoloniseerd geweest, behalve dan heel even door de Italianen. Aan alle kanten wordt het omringd door moslimstaten. De mensen zijn lang en statig, op zondag gekleed in smetteloos wit.

En altijd lijken ze onderweg, altijd te voet. Het hele land loopt: auto’s zijn een bijzonderheid.

De vrachtauto op de ongeasfalteerde weg van Bahir Dar naar de Blauwe Nijl-waterval hult iedereen die langs de kant van de weg loopt in een stoffige wolk. Niemand kijkt op of om. Gelaten lopen ze verder van a naar b, hun volgepakte ezeltjes aansporend om door te lopen.

Mannen bewerken het gortdroge land voor de volgende oogst. Kuddes geiten rennen dwars over de weg, gevolgd door jongetjes die de dieren in de gaten moeten houden.

Hier en daar wordt het grillige landschap onderbroken door ronde hutten, een groepje bomen, waarvan de dorre bladeren als ouwe, droge theezakjes naar beneden hangen of door een enkele boom zonder bladeren.

Niet alleen de weg is vol bedrijvigheid, ook in de paar dorpjes langs de weg is het een drukte van belang.

Een man achter een naaimachine, huisjes in de kleuren van Coca Cola geschilderd, die natuurlijk (koude) Coca Cola verkopen, vrouwen die hun vuurtjes opporren om inhoud van de zwartgeblakerde pot te laten koken, een kudde koeien die stro eet, rennende kinderen en vrouwen die bij piepkleine winkeltjes boodschappen doen.

Na een korte wandeling over de droge landerijen, waar door iedere voetstap stof opwaait, doemt uit het niets de Blauwe Nijl-waterval op, of de Tiss Isat, zoals hij in Ethiopië heet.

Het water gutst naar beneden.

Bij ieder zuchtje wind belanden talloze druppels in een soort kring om de waterval op de grond. Die kring is knalgroen. Het vormt een groot contrast met de omgeving. Waarschijnlijk zelfs met grote delen in het noorden van Ethiopië.

Bahir Dar ligt op ongeveer een uurtje vliegen van Addis, zoals Ethiopiërs hun hoofdstad bij voorkeur noemen.

Het is een klein stadje bij het Tanameer, het meer waarin 37 eilandjes liggen met daarop verschillende kerken en kloosters. Het meer waar de Blauwe Nijl z’n bestaansrecht aan ontleent.

Na een tocht van drie kwartier vanuit Bahir Dar legt de motorboot aan bij het schiereiland Zeghè. Het is een korte wandeling van de boot naar de eerste kerk Ura-Kianmhreth. Ura verwijst naar de naam van het dorp waarin de kerk ligt staat.

Het stoffige pad leidt je langs struiken en bomen, waarachter Afrikaanse hutten verscholen liggen, slechts op te merken door de smalle paadjes die van het hoofdpad afslaan. Kinderen die uit zijn op een pen of misschien een muntje, lopen met je mee naar boven, bijna tot aan de kerk.

Mannen en vrouwen staan met hun koopwaar langs datzelfde smalle pad naar boven, te wachten tot iemand iets koopt.

Kruisjes in alle soorten en maten, een sieraad of misschien een zelfgemaakt houten altaartje met daarin tekeningen van Maria met Jezus op haar armen en Joris die de draak doodt. St. Joris en de draak is de beschermheilige van Ethiopië.

Het is niet wat je je voorstelt bij Ethiopië: zoet water in overvloed.

Toch hebben ze er hier, in het noorden van het land, geen gebrek aan. Hoog in de bergen ligt namelijk het Tanameer, de bron van de Blauwe Nijl en de brenger van leven.

En van cultuur: tweeduizend jaar geleden kwam het christendom de Nijl opgevaren vanuit het Middellandse Zeegebied. Het is nooit meer weggegaan en nauwelijks veranderd in die tijd.

Verspreid over het meer liggen smaragdgroene eilandjes, met daarop eeuwenoude kerken en kloosters. De dichtstbijzijnde ligt een uurtje varen van het vasteland. Vanaf de oever leidt een pad door struiken, met soms een glimp van hutten.

Kinderen lopen mee naar boven, hopend op een pen of een paar cent.

Langs het pad staan souvenirkraampjes: niet bedoeld voor westerse toeristen (die zijn er niet), maar voor de gelovige pelgrims die vanuit het hele land hiernaartoe komen.

Kruisjes in alle soorten en maten, zelfgemaakte houten altaartjes met een schilderijtje van Maria met Jezus op haar armen en St. Joris, de beschermheilige van Ethiopië.

De kerk Ura-Kianmhreth is gebouwd als een traditionele hut, maar dan tien keer zo groot.

De wanden zijn gemaakt van hout, aarde en stro. Alles aan de kerk is symbolisch. Boven op het dak staat een windroos met zeven struisvogeleieren, voor de zeven dagen waarin God de wereld heeft geschapen.

„Struisvogels houden hun ogen open als ze eieren leggen”, weet Habeta, een jongen die de kerk laat zien. „En God ziet alles.” Vandaar.

Oké, schoenen uit, sjaal om het hoofd en door een van de twaalf deuren (symbool voor de twaalf apostelen) naar binnen.

De ronde kerk is verdeeld in drie cirkels, symbool voor de drie-eenheid.

Ze zijn met wanden van elkaar gescheiden, waarbij het kleinste rondje (in het midden) de belangrijkste ruimte is. Daar ligt de Ark des Verbonds, de twee stenen tafelen met de Tien geboden. Of nou ja, een replica dan.

De hele binnenkant van de kerk is geschilderd als een stripverhaal.

In felgekleurde tekeningen wordt de bijbel uitgebeeld. De goeden glimlachen minzaam en overwinnen het kwaad, de slechten worden vertrappeld onder hun paardenhoeven, doorboord met speren of gewoon het hoofd afgehakt. Waarna ze branden in de hel.

De boodschap is helder: Christ rules.

De Ark van het Verbond is een kist waarin de twee stenen tafelen met daarop de tien geboden bewaard worden. Mozes kreeg de tien geboden van God.

Alle kerken in Ethiopië (ongeveer 20.000) hebben een replica van de Ark in een aparte, zeer Heilige ruimte, waar alleen de priesters van de kerk mogen komen.

De echte Ark van het Verbond zou volgens vele overleveringen in Axum liggen.

Niemand mag hem zien of zelfs maar in de buurt van de Heilige Maria van Zion-kerk komen. Slechts een wachter (als opvolger van Mozes en Aaron), aangesteld voor het leven, heeft toegang tot de kerk.

De muren die de binnenste cirkel scheiden van de middelste cirkel zijn beschilderd met  Bijbelse schilderingen, waarvan de oudste uit de 14e eeuw stammen.

„Hoe lichter de kleuren, hoe origineler de schildering is”, vertelt gids Habeta. „Als de figuren twee ogen hebben en naar links of rechts kijken, dan zijn het goede christelijke mensen, maar als ze met hun profiel getekend zijn, zijn ze anti-Christus.”

Bijzonder is het museumpje dat zich in een van de hutten rondom de kerk bevindt. Een priester opent de houten luiken, waarachter de schatten van de kerk te bewonderen zijn.

Met open mond van verbazing kijk je toe hoe de priester eeuwenoude heilige kerkboeken tevoorschijn haalt en het heilige kruis laat zien.

Het is prachtig om te zien, maar tegelijkertijd vraag je jezelf af hoe zulke waardevolle boeken het uithouden in slechts een kastje in het hete klimaat in een vochtige hut.

In een groene vallei ten noorden van het Tanameer ligt Gondar, een oude keizerlijke stad.

Gondar was 250 jaar lang de hoofdstad van Ethiopië. Vanaf de 17de eeuw bouwde elke monarch hier een paleis.

Ze liggen allemaal naast elkaar op één terrein en de een is nog mooier dan de andere.

Het resultaat is een sprookjesachtig complex waar de ene toren boven de ander probeert uit te komen. Eén keizer bouwde een enorm zwembad, waar nog elk jaar tijdens Driekoningen de hele bevolking van Gondar komt zwemmen en feesten.

De kastelen staan naast elkaar en vormen een sprookjesachtig geheel.

Je moet vaak even in je arm knijpen om te checken of je niet droomt, want bij elk kasteel geloof je je ogen niet: ben je nog in Ethiopië, of ben je naar middeleeuws Europa overgestraald?

De kastelen zouden namelijk stuk voor stuk het kasteel van koning Arthur of Richard Leeuwenhart kunnen zijn.

In Gondar staat ook een van de beroemdste kerken, de Debre Berhan Selassie kerk. Op het plafond staan 144 engelenhoofden geschilderd. Alle schilderingen zijn gemaakt door een en dezelfde monnik, die de schilderingen met het bloed van dieren, modder en bloemen maakte.

De Engelen kijken allemaal een andere kant op; naar het oosten, het westen, het noorden en het zuiden.

„De Engelen passen op je, waarheen je ook gaat”, vertelt Mule, de gids.

Iets van de hofcultuur is achtergebleven in de barretjes van Gondar.

In deze Azmati Bet treden minnezangers op, die het publiek afwisselend bespotten en prijzen. Dat hangt af van hoeveel fooi ze krijgen.

Bij binnenkomst moeten onze ogen even wennen aan het duister.

Achter het barretje hangt maar één peertje. Op een podium zingt een dichter een van de gasten toe. Hij heet hem welkom en prijst hem om zijn knappe uiterlijk: hij zou zo een keizer uit Gondar kunnen zijn geweest!

De gast leunt achterover en neemt glimlachend een slok van zijn drankje.

Plots verdwijnt zijn glimlach: de zanger is begonnen hem te beledigen.

Zijn oren zijn toch wel wat groot en zijn voeten… tsja, een ezel zou er jaloers op zijn. De gast springt op en stopt wat geld toe, waarna het liedje weer wat aardiger wordt.

Het volgende slachtoffer is makkelijk gevonden: grote witte die zich in het bleke licht van het peertje veilig wanen. Dit tot groot vermaak van de rest van de gasten.

Het begint aardig: „Welkom in Gondar, de plek waar we heel gastvrij zijn en vreemdelingen met open armen ontvangen”, zingt hij.

Kort daarna komen mijn grote neus en stijve lichaam aan de beurt. Die vinden ze heel grappig, hier. Gelukkig ben ik redelijk koopkrachtig, dus ik verlaat de bar met keizerlijke allure.

Keizers houden van monumentale bouwwerken.

Ten oosten van Gondar ligt een landschap dat zó uit het oude testament lijkt te komen: woest, leeg, groots en meeslepend. Alsof elk moment Mozes over de weg kan komen lopen.

Hier zette keizer Lalibela begin dertiende eeuw een bouwwerk neer dat zijn weerga niet heeft in Afrika.

Eind twaalfde eeuw waren de kruistochten mislukt en Jeruzalem weer in handen van de moslims. Keizer Lalibela (ongeveer 1205 tot ongeveer 1225) dacht: ‘Als wij niet naar Jeruzalem kunnen, dan laten we Jeruzalem maar hier naartoe komen.’

Dus liet hij een soort christelijk themapark bouwen.

Een beekje werd omgedoopt tot Jordaan. In de rotsen werden kerken uitgehakt, verbonden door een ondergronds gangenstelsel. Een megaproject, maar de mannen hadden ’hulp’.

„Overdag werkten de mannen”, vertelt een monnik, „en ’s nachts werd het zware werk door de engelen overgenomen.’’ Het complex is sindsdien onafgebroken bewoond geweest door monniken.

Het is geen dode toeristische bezienswaardigheid: het leeft en wordt gebruikt.

Er zijn totaal elf rotskerken, dus enig doorzettingsvermogen heb je wel nodig. Zeker als de zon  hoog aan de hemel staat en de schaduw van de kerken nauwelijks bescherming biedt.

Een nauwe doorgang leidt van de eerste kerk (gewijd aan Jezus Christus) naar de tweede kerk, die is gewijd aan de heilige Maria. Zacht klinken er de mannelijke stemmen van een kerkdienst.

Priesters gekleed in witte gewaden met op hun hoofd witte hoofddeksels, eveneens van witte stof gemaakt, staan in een u-vorm bij elkaar. Wierook bezwangert de vochtige buitenlucht en blijft tussen de vier muren van de uitgehakte rots hangen.

Dit soort kerkdiensten zijn gewoon in Ethiopië. Ze duren drie tot vier uur, waarbij het voor de priesters de bedoeling is te blijven staan. Tijdens de urenlange dienst blijven ze staan: zitten is oneerbiedig.

Om niet om te vallen van vermoeidheid leunen ze al die tijd op een lange stok. In de steden predikt een priester de dienst in een microfoon, die zich in de kerk bevindt, zodat de hele stad de gebeden kan horen.

De vloer van de Heilige Mariakerk ligt bezaaid met tapijten die de ongelijkheid van de rotsvloer nauwelijks corrigeert.

Overal zitten in het donker biddende vrouwen. Een blinde oude vrouw, op zoek naar zegening, schuifelt door een pikdonkere tunnel. Met haar vingertoppen voelt ze de muur.

In een van de kerken werpt ze zich op de grond en kust deze.

Volgens een sterk verhaal zouden Europese kruisvaarders (Tempelierridders) uit Jeruzalem de Ark van het Verbond (de echte, dus) hebben meegenomen naar Ethiopië.

Hij zou worden bewaard in de Heilige Maria van Zionkerk in Axum, een stadje ten noorden van Gondar.

De bewakers hier staan zelfs niet toe als je ’per ongeluk’ even van het pad afwijkt en te dicht in de buurt komt van de Ark, die wordt bewaard in een klein betonnen gebouwtje dat meer op een bunker lijkt dan een heiligdom. Het gebouwtje met de twee stenen tafelen wordt streng bewaakt.

De bewaker wordt al zenuwachtig als je maar naar de de kerk kijkt.

Dan maar even het paleis bezoeken van koningin Sheba, dat op een steenworp afstand ligt.

Veel dan een paar muren is er van het paleis niet over, maar toch. De legendarische koningin zou hier hebben gewoond en maakte van Axum een grootmacht, lang voor de geboorte van Christus.

Oh ja, ze kreeg hier ook nog een zoon van die andere legendarische vorst, koning Salomo.

Die werd bekend van het Salomonsoordeel, waarbij hij een kind van twee ruziënde vrouwen door midden wilden laten hakken. Een van de vrouwen knielden snikkend neer en riep dat de andere vrouw dan het kind maar moest krijgen. Zo wist koning Salomo dat zij de echte moeder was en hij gaf haar het kind.

Deze zoon zou dan weer de grondlegger zijn van het Ethiopische vorstenhuis, die het tot aan de vorige eeuw uithield.

Staan op de plek waar ooit de koningin van Seba leefde, at en sliep is een bijzonder moment. Hoewel het slechts een randje stenen is dat volgens de overlevering aan het paleis van de koningin herinnert, is het bijzonder om op een plek te zijn van iemand die daadwerkelijk in het Oude Testament voorkomt.

Een veld vol obelisken is een andere verrassing in Axum.

Een van de 1700 jaar oude obelisken (opgericht door de vele koningen in die tijd) werd in 1937 door Italiaanse soldaten in drieën gedeeld en meegenomen naar Rome. Pas in 2005 heeft Italië de obelisk teruggegeven. De Italianen hebben slechts vijf jaar in Ethiopië gezeten. Verder is het land nooit een kolonie van een ander land geweest.

Ethiopië is inderdaad een land dat je met eigen ogen gezien moet hebben, voordat je gezien hebt hoe fascinerend en mooi het land is.

Zelf naar Ethiopië reizen

Alleen reizen in Ethiopië? Dat kan: Ethiopië is goed te doen voor de ervaren reiziger.

Actueel reisadvies vind je bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Makkelijker is het natuurlijk om met een groepsreis mee te gaan: Groepsreizen Ethiopië doe je met de volgende betrouwbare touroperators: Kras, Djoser en Koning Aap.

Ethiopië reizen inentingen: Afhankelijk van de duur van jouw verblijf zijn er vaccinaties nodig. Maak zelf een afspraak voor de benodigde vaccinaties.

Ethiopië Nederland tijdverschil

Hoewel het in Ethiopië twee uur later is dan in Nederland, reis je terug in de tijd.

Letterlijk. Hun jaartelling verschilt namelijk met de onze. Ethiopië hanteert de Juliaanse tijdrekening en niet de Gregoriaanse jaartelling. De kalender is 7 jaren en 113 dagen later begonnen. Hun jaar telt twaalf maanden van dertig dagen en een dertiende maand van 5 dagen.

Betalen in Ethiopië is een avontuur op zich. Ook op een andere manier ga je terug in de geschiedenis. Het land heeft bijvoorbeeld geen één pinautomaat, zelfs niet in hoofdstad Addis Abeba.

Je moet al je geld cash meenemen. De ouderwetse manier van geld bij de lokale bank omwisselen bij drie verschillende mensen (werkverschaffing) volstaat, zodat even later de keiharde euro omgewisseld is in talloze biljetten ‘zachte’ birr, de munteenheid van Ethiopië.

Ethiopië reizen klimaat

Het regenseizoen duurt van eind juni tot eind september. Maar ook in december en januari kan het in het zuiden flink regenen, wat kan leiden tot overstromingen, weggespoelde wegen en wegverzakkingen.

Ethiopië beste reistijd is van oktober tot mei. Dan is het droge seizoen.

Naar Ethiopië vliegen

Vliegen naar Ethiopie gaat het makkelijkst met Ethiopian Airlines.

In dit enorme land is vliegen de beste manier van rondreizen. Je zou het misschien niet verwachten, maar binnenlandse vluchten zijn in Ethiopië retestrak en on-Afrikaans efficiënt geregeld. Het vliegnetwerk is top: elke stad heeft een luchthaven.

De beschreven tocht langs de steden in het noorden wordt als pakketreis aangeboden door de lokale toeroperator Dinknesh. Elke ochtend stap je in het vliegtuig (een oude Fokker uit Nederland) om naar de volgende plek te gaan.